SA MUTUO KA O DILI: ANG KINATU-URAN, ANG MGA NAHITABO LIKOD SA PINAKADAKONG PAGPANGAWAT SA ATONG KAAGI BILANG USA KA NASOD

Nahugno ang atong ekonomiya mahuman gipatay si Ninoy tungod sa capital flight nga mukabat sa $5,000,000 kada adlaw. Gitawag ni Marcos si Velasco sa PNOC ug gihangtyo siya nga pakuhaon ug $200 M didto sa short term credits ug I-deposito kini sa Central Bank. Gihangyo ni Laya ang mga lider sa mga korporasyon para magbutang ug placement loans para mauli-ulian ang kalisuod sa CB pero nawala na ang iyahang kredibilidad ug ang mga gipanghimo ni Imelda naa na sa mga atubangan sa mga balita sa tibuok kalibutan. Gikinahanglan ni Marcos nga muhimo ug solusyon pareho sa paggasto sa iyangn kaugalingong kwarta. Anaa siyay $115,500,000 sa Avertina Foundation accounts sa Credit Suisse Bank, duha lang sa dinosinang bank accounts nga naa siya. Balor $70 M nga mga treasury notes ang gidala sa Avertina Foundation nga nakapangnalan sa 3 ka Swiss banks: Bank Hoffman - $50 M; Swiss Bank Corporation - $10 M ; ugsa Paribas - $15 M. Tulo usab ka bangko sa Manila ang nipalit sa $41.4 M niini : ang Security Bank - $14M; UCPB - $26.4 M; ug Philippine Bank of Communication - $1 M. Ang ever loyal nga si Antonio Floriendo nipalit ug balor $2 M. Dayon naganunsyo ang Central Bank nga muabligya kini ug 1,577,000 ounces nga bulawan para matabangnan ang liquuidity situation sa nasod.

Didto sa Elks Club sa Makati, nangimbitar si Fabian Ver sa 8 ka maoney changing syndicates nga si Jimmy Chua, Raffy Chua, Benito Penalosa, Go Pok, Catalino Coo/ Lito Lliege, Peter Uy, Sio Lim ug si Wilson Chua. Niadtong nagpakita na ang 8 gipanakop kini sa katungdanan nga kinahanglan kuno nga makontrolar ang sirkulasyon sa piso. Mahuman ni natawo ang Binondo Central Bank. Nahimo ang Presidential Anti-dollar Salting Task Force pinaagi sa E.O. 934 ug gipadalagan ni Roberto Ongpin ug gitawag niya kining "Luntian". Ang mga sindikato nagpadayon sa ilang negosyo pero sa kondisyon nga makipagtinabangay sila sa gobyerno sa pagpalit ug pagbaligya ug dolyares sa presyo nga dikta sa gobyerno.

Nahuman ang pagpalit sa yuta didto sa 200 Madison Avenue balor $ 50,500,000. Ang korporasyon nga gigamit mao ang Glockhurst Corporation nga nipalit sa maong yuta gikan kang Harry Helmsley. Si Rico Tantoco nagkuyot sa mga bearer shares sa maong kompanya nga gipagawas nga ang kompanya gipanag-iya ni Khashoggi.

Sa panahon nga gikinahanglan na kaayo ang dolyares sa usa ka ilado na kaayo nga nasod nga gahingalo tungod sa kapobrihon, si Imelda nagasikat pag-ayo tungod sa iyahang pagka "one-woman-balance-of-payment-problem", pagka- psychopatic buyer nga gagasto sa kwarta sa nasod didto sa mga Bulgari nga alahas ug uban pang mga kabuang. Nipalit usab siya ug upat ka New York properties ug nibayad ug $181,500,000. Sa aniang adlaw ang Central Bank niangkon nga dili kini makabayad sa utang sa gawas, ug tu-a si Imelda gapatuyang ug bayad sa downpayment balor $50,500,000 para sa yuta didto sa 200 Madison Avenue sa Manhattan. Gapatuyang siya ug bayad sa $200,000 nga diamond bracelet, $360,000 para sa antique jewelry, $19,400 bayad para sa Waldorf Astoria. Ang PNB ug ang CB ang naghatag ug dolyar para sa maong mga pagbayad.

Karong adlawa si Jose Cruz-Cruzal ang gidakop mahuman siya miabot didto sa Seattle-Tacoma International Airport gikan sa Manila. Nakit-an nila ang usa ka plastik bag nga iyang gitago sa iyang likod ug didto maisulod ang mga papeles ug dokumento nga gapakita nga si Marcos naghandum nga muhulam ug bilyones dolyares pinaagi sa usa ka Amerikano nga si Frank B. Higdon nga nakapuyo sa Virginia. Ang gihimo nga kolateral ang mga "floors of gold" ngna nakatago sa ilalom sa usa ka bangko sa Manila.

Gi-angkon ni Gobernador Jaime Laya nga gisubra-an sa CB ang pagdeklara sa mga foreign reserves niini para makakuha ug mga bag-ong loans. Gitangtang siya niya Marcos ug gibalhin didto sa pagka Minister of Education, Culture and Sports. Gihimo ba kini ni Marcos para ipakita sa mga kabataang Pilipino nga kihinanglan idolohon ang mga pareho ni Laya ug himuong sagrado ang pagpanglimbong?

Ni-adtong nawala na ang skandalo kabahin sa international reserves, gihimo ni Marcos ang PD 1937 na nipapha sa 10 ka tuig nga termino sa pag-hulog (amortize) sa mga lugi sa Central Bank. Bag-o pa kini mahimo, ang CB naga write off sa 10% sa mga lugi niini kada tuig. Karon mahimo na nilang ma-hulugan sulod sa usa ka panahon kung diin ang rate sa pagbayad magabase sa makaya sa ginansya sa CB. Kung buot hunahunaon kini mu-abot sa hangtud hangtud. Niadtong gipirmahan kinn ni Marcos, ang lugi sa CB mikabat na sa P100 bilyones o maka-upat sa kantidad nga nahibal-ang nawal;a o lugi sa international reserves. Ug karon dili na i-wriet off ang 10% nga lugi kun dili ilista na lang kini busa usa ka asset sa CB. Ang Sec. 43(d) sa maong PD magasunod: "the Monetary Board may, whenever it deems it advisable exclude from the computation of the annual profits and losses of any given fiscal year all or part of the extraordinary expenses incurred during the year". Ang CB na ang nakahibalo kung unsa ang "extraordinary" para kini matago sa pagpangutana sa publiko. Posible ba nga kining maong mga "expenditures" ang mga nagasto ni Marcos ug Imelda para sa May 14, 1984 Batasan elections? Mahimo ba usab nga kini ang gigamit para ipadala ang mga "hidden wealth" sa gawas sa nasod?

Sa adlaw sa eleksyon 11 ka tawo gikan sa Langoni, Negros Occidental ang gipangdakop, maggikan sa mga nakasaksi ang mga gidakop gipamartsa nga nakahikot ang mga kamut, gidala sa PC HQ kundiin sila gipasakitan ug dayon gidala sa maduol nga lugar para pusilon. Ang mga 11 ka tawo namatay ug ang duha sa ilaha wala kahibal-i kung unsay nahitabo. Ang Amerikano nagpadala ug misyon diri sa Manila kay matod pa sa ilang report nga kalagmitan sa mga gipangdakop (1/3 - 1/2) dinhi sa Pilipinas naga iksperyensya sa pagpasakit (torture), matud pa sa depinisyon sa United Nations Declaration on Torture. Ang TFDP (Task Force Detainees of the Philippines) nagasulat ug nagasubay sa mga 5,531 ka mga paghitabong pagpasakit (torture), 2,537 pagpanghitabo sa summary execution, 783 nga mga nangawala, ug 92,607 nga mga pagpangdakop sa ilalom sa Martial Law. Ni-ingon si US Ambassador Stephen Bosworth, busa usa ka testigo, nga sa ilang pagpanghinabi ni Marcos kini naga-angkon nga siya nakahibalo sa pag-torture nga nahitabo pero niingon siya nga kini parte lamang sa proseso sa pagpangutana ug ang maong mga tawo mga komunista.

Si Jose "Jobo" Fernandez, ang presidente sa Far East Bank, gihagyat ni Marcos nga mupuli ni Laya busa usa ka Gobernador sa Central Bank.

Matud pa sa IMF ang CB nagapakapin sa ilang pagreport sa reserves sa balor nga $264 milyones niadtong 1981, $823 milyones niadtong 1982,ug $ 1.2 bilyones niadtong 1983. Kini magapahimangdo nga ang CB wala nay magamit nga Reserves. Dili na usab kini makabayad sa iyang mga utang sa gawas. Niingon si Bobby Ongpin nga ang mga nigawas nga kapital niadtong 1984 niabot sa $2 bilyones ug $1 bilyon niadtong 1983. Unsa may gibuhat sa representante sa IMF magikan pa niadtong 1970, nga nagaopisina sa CB? Ang CB ang nagbayad sa residential mansion sa maong representante ug gihatagan pa kini ug awto ug driber. Mahimo ba ngna ang maong representantv sa IMF labot sa mga anomaliya nga nahitabo sa pagpanglimbong sa international reserves?

Karong adlawa duha ka empleyado sa treasury ang gi-sentensyahan sa Sandigangbayan, sa 64 ug 26 ka tuig, tungod sa pagpangawat sa pipila ka gatos ka pisos. Base sa Income Tax Return nila Marcos ug Imelda niadtong 1965, balor sila ug $7,000. Pila na kaha ang ilang balor niadtong mulangyaw sila pagawas sa nasod? Mao ba kini ang absehan sa Guiness Book of Record para muingon nga si Marcos ang pinakadakong kawatan nga ilang makit-an.

Ang mga tigbalita sa kalibutan partikular na ang San Jose Mercury News, Far Eastern economic Review, New York Times, Wall Street Journal, The Nation, ang nagtabang sa oposisyon sa pagbulgar sa mga "hidden billions" ug ang pagkabus sa kwarta sa Pilipinas.

Matud pa sa Interpol cable tulo ka mga makaduda nga shipments ang nahimo sa Central Bank. Usa ka bulawan ug ang duha silver. Ang spekulasyon o banabana nga ang pamilya Marcos naga padala sa mga bulawan didto sa ilang mga account sa Switzerland. Ang bill of lading sa usa ka shipment nagpakita nga 244 ka silver bars nga may gibugatung 8,202 kilos, ang nadawat sa First United transport niadtong Oktubre 11, 1985. Ug kini gibalhin sa pantalan nga gi-eskortehan sa mga Presidential Security Command (Ver).

Ang lawas ni Dr. Potenciano Bacay nakaplagan sa likod sa iyang awto nga nagaanghkon sa 20 ka saksak sa lawas. Ang iya kunong sala mao ang pagtug-an sa Pittsburgh Press ang sekreto sa mga Marcos nga ang presidente ngapatransplant ug duha ka bato. Duha ka adlaw mahuman ang maong panghitabo, naghamon si Marcos nga mag-snap election sa Pebrero 7, 1986, para magpakita nga siya naa sa maayong panglawas. Kini wala gihandom ni Imelda kay kabalo siya nga si Marcos kadaot ug sa kakuya nga ang mga tawo nagapungot ug galagot ug basi unya ug mukabat kini sa usa ka bayolente nga pagpanlimbasog.

Ang pagamit sa mga aid funds nahimo nga normal ug dili na usahay nga panghitabo makita sa sumulunod: nga ang Central bank nagradyo didto sa Federal Reserve Bank sa New York nga mubayad ug $15 milyones sa First Chicago International, para sa account ni Lombard para sa pagkuha sa US dollar Treasury Notes. Ang Fed ni radyo ug balik niadtong Disyembre 20 nga naa na lang $6 milyones nga sobra sa account. Dayon $45M nga para unta sa USAID projects sa Pilipinas ang gipagawas sa US ug ang bahin niini ang gigamit para sa pagtubos sa Notes.

Sa matapos ang tuig, ang Metro Manila Commission ni Imelda naa nay utang nga muabot sa P1.99 bilyones (mulabot sa $100,000,000 nga foreign loans) sa sulod sa 10 ka tuig niing pagbarug. Walay nahimo si Imelda kung dili ang pagpalisod sa katawhang Pilipino ug ang pagtanum ug mga pangandoy nga walay kapuslanan. Ang mga insurgents nagtubo sa 20% kada tuig. Ang mga maayo ug masulundong mga opisyal sa militar nagabati ug kaluya tungod kay ang Marcos' nagpataas sa mga tawong dili angay ipromote sa rangko.

Matud pa kang Sen. Edward Kennedy, base sa mga balita, ang gobyerno sa Pilipinas kuno ang pinakataas sa mga pagpangawat sa kwarta sa katawhan. Naghangyo usab siya sa US General Accounting Office nga paimbestigahan ang econimic ug military assistance programs sa Nasod nga Pilipinas. Ang balita magapakita nga $92,500,000 sa mga non-project ESF iad ang dili ma-account ug $227,000,000 sa ESF funds ang wala nagamit ug tarong. Usa ka ehemplo niiini ang National Electrification Administration nagpagawas ug $1.45 milyones para sa disaster relief fund para sa rehabilitation sa mga natumbang poste sa bagyo. Naghatag usab sila ug mga peke nga mga vouchers nga mubalor sa $108,441.

Bag-o pa mahitabo ang EDSA revolution adunay 20 ka wire transfer mga balor ug $94,000,000 sa tulo ka Swiss banks - Banque Hoffman, Societe de banque Suisse ug Union de Banque Suisse; Trannsammonia AG,usa ka kompanya nga Swiss; ug lima ka foreign banks sa Zurich ug Geneva; ug ang Commerzbank sa Luxembourg. Asa man ning mga kwartaha nagikan? SA gold accounts sa gawas? Ang Central Bank nagalikay sa pagtubag sa pangutana ug sa tionuuray ang mga boss sa Central Bank ngasulay sa paglubong sa mga lugi sa Central Bank sa pagusob sa old debt. Pila kaha ang mga nakawat ug ang mga write off sa ilalom sa Special Accounts? Pipila ka toneladang bulawan kaha ang mga nakawat ni Marcos gikan sa International reserves? Ana bay duda nga iyahang gikawatan ang Central Bank? Pila kaha ang tanang nakawat ni Marcos? Niadtong napagawas na ang mga Jobo Bills kini gihimo para mo tabang sa mga operasyon sa Binondo Central bank nga organisa ni Marcos ug Ongpin para masigurado ang dolyares para sa official reserves. Gipangakuhan ni Ongpin ang mga dakong dollar traders nga magpangita sila ug mga maayong paagi aron nga magamit ang Piso bisan sa pagbagsak sa balor sa atong kwarta. Nipatul usab ang mga traders tungod sa taas nga interes nga gihatag sa maong mga bills. Tungod kay walay money-laundering legislation diri sa nasod madali ra kaayong musulod ang mga iligal nga mga kwarta dinhi sa atong financial system. Tungod ani ang mga kompanya ni Jobo apil ang Far East Bank, Philam Life ug AIG nagginansya tungod sa ilang pagtabang sa pagbaligya sa maong mga Bills. Ang short term nature sa Jobo Bills naghimo kini sa iya nga usa ka ideyal nga pagtago sa money laundering process. "Heavy soaping" apil ang maturation of bills, reinvestment ug ang pagtransporma niini sa dolyar Tts (nga giserbisyohan sa Far East bank) ang gipadalagan sa maong mga kompanya. Kining mga buluhaton gihimo, baylo ang pagkalubong sa utang sa katawhang Pilipinhon, nga maoy musag-ob sa bug-at nga mga buhis alang sa bayad sa mga international debts ug sa dakong pagkaputo sa CB.

Sa mga record ni Fe sa mga kwartang gipanggasto niadtong ulahing Marcos election, usa ka dakong item ang giaprubahan ni FL (first lady) ug gibayad kini didto kang Assemblyman Arturo Pacificador. Mulabay ang mga adlaw, duha ka awto ang niadto sa San Jose, Antique sa pagihapanay sa mga balota, nagpabuto ang maong mga tawo. Napatay si Evelio Javier, ang head sa Aquino campaign, niadtong nakorner siya sa mga armadong tawo. Nakonbikter si Pacificador nga usa ka mamamatay.

Nilangyaw si Marcos sa Pilipinas ug nagbiya sa nasod ug $27 bilyones nga foreign debts. Tungod ini ang burukrasya sa nasod nagkagubot. Ang mga "cash advances" para sa eleksyon mikabat sa P3.12 bilyones ($150,000,000). Ang Central Bank naghimo ug mga papel nga kwarta nga gadoble-doble ang mga serial numbers. P60 M nga mga bag-ong papel nga kwarta ang nakit-an sa sulod sa usa ka sakyanan nga gipanag-iya ni Bejo, ang igsu-on ni Imelda, nga naa sa Port Area sa Manila ug uban pang P100M ang sakay sa MV Legaspi nga gipanag-iya usab ni Bejo Romualdez. Unsa ka dako ang pagpangawat ni Marcos nga mabantug nga magagikan sa mga lugi nga iyang mga gibilin. Ang mga nahibal-anmg nabilin nga lugi sa CB magalakip sa $1.2 bilyones sa mga nangawalang reserves ug $6 bilyones sa Special accounts. Si Imelda nagbutang sa mga gastos (pangwaldas) niya sa PNB nga maoy nga write off sa iyang mga utang busa usa ka "unresponded transfer". Si Ver nagamit usab sa PNB funds para ipadalagan ang iyang mga intelligence operations. Ang mga nahibal-ang lugi sa PNB mubalor ug P72,100,000,000. Sa DBP naa say mga lugi nga gipangbilin si Marcos nga mubalor ug P85,000,000,000; sa Philguarantee mubalor P6,200,000,000; ug sa NIDC (National Investment and Development Corporation) nga mubalor P2,800,000,000. Ang maong mga lugi mahitungod sa mga crony ni Marcos - ang mga pautang sa ilaha nga walay kolateral, ang mga korporasyon nila gamay ug kapital, nga ang mga loan proceeds wala gipamayad sa utang, ug uban pa. Ang mga crony ni Marcos nagpatuyang sa ilang pagkaduol kang Marcos, ug nagpurma sila ug usa ka Grand Coalition. Niapil usab sila sa paghimo ug pagpadayon sa diktadoryal pero gikuptan sila ni Marcos nga gapanag-iya sa ilang mga kompanya. Tungod sa mga libreng sakay nga gipanghimo ni Imelda, Marcos ug mga cronies ang Philippine Airlines nagkautang ug $13.8 bilyones. Ang conservative nga total sa pagkalugi nga gibilin (mao usab ang total nga gikawat niya gikan sa katawhan) sa mga Marcos mubalor ug $17.1 bilyones. Ang Cental Bank, PNB, ug ang ubang mga financial institutions nagkinahanglan kaayo ug pag-audit. Ang special review wala nakapakita sa mga gigasto ni Imelda, kay wala man nigawas ang iyahang pangalan sa mga listahan ug ang kang Ver's intelligence fund. Ang review wala nagpakita ug bisan gamay nga timailhan nga naay nahitabong pagpangawat o nawala nga kwarta, kung dili mga "downward adjustments" ug mga "proposed adjustments" didto sa "deficiencies" ug "shortages of money".

Human niabot ang mga Marcos sa Honolulu dala ang ilang 300 crates nga mga bagahe sakay sa C-141 cargo jet. Nikuha kini ug 25 ka customs officers nga mag-inspect sa mga bags ug mga sulod ini sa sulod sa lima ka oras. Ang proseso gikuhaan ug video tape ug nagpakita nga ang sulod ini mga alahas ug kwarta. Naay 278 crates nga alahas ug mga art work nga mubalor ug $5,000,000. 22 crates naay sulod nga kwartang piso balor $1,270,000. (Iligal ang pagawas sa nasod sa Pilipinas ug kwarta nga labaw sa P500 cash). Naa pay mga certificates of deposit nga uban niini gikan sa mga bangko sa Pilipinas balor ug $1,000,000, lima ka pusil,154 videotapes, 17 cassette tapes ug 2,068 nga papeles, kini tanan gi-impound sa customs. Ang Marcos party gitugutan nga mudala ug $300,000 kantidad nga bulawan ug $150,000 nga bearer bonds nga gidala nila labot ang mga personal nga bagahe, kini gitugutan kay ilang gideklara ang maong mga butang ug wala kuno sila naga-violate sa US Custom Laws. Walay naapil nga mga 1-kilo nga mga bulawan sa sulod sa mga $17,000 hand tooled Gucci briefcase nga naay gold buckle ug plahe nga naay sula nga : "To Ferdinand Marcos, from Imelda, on the Ocassion of our 24th Wedding Anniversary".

Niadtong nilangyaw na si marcos sa Pilipinas, ang lugi sa CB accounts mulapaw sa P122 bilyones (kapin sa $ 6 bilyones). Ang kalagmitang mga lugi magagikan sa RIR account tungod sa duha ka butang: forward cover and swap contracts. Ang forward cover mao ang foreign exchange nga gihatag sa CB (at fixed rate) didto sa mga importers para sa pag-angkat ug mga essential commodities. Ang swap contracts mao usab ang mga foreignexchange nga gidawat sa CB gikan sa ubang bangko para sa pagbaylo sa mga piso (at prevailing rate) nga naay dalang panaad nga -deliver ang foreign exchange didto balik sa ila sa umalabot nga panahon. Wala gisulti ang mga lugi tungod sa mga transaksyon sa CB kabahin sa gold o foreign exchange.