Usa ka pagsaysay gihimu ni
CHARLIE AVILA
1989 Naghangyo si Sen. Maceda sa senado nga maghimo ug imbestidasyon para mubanabana kung pila ang gipalit ug gihimo sa CB sa milabay nga 10 ka tuig, pila ang gibaligya nga gold, sa unsang presyo,ug kang kinsa kini gipamaligya. Disyembre 1989 Usa ka American jury nakakita nga ang Marcos estate responsable sa $15M sa pagpatay sa mga aktibistang anti-Marcos nga sila Gene Viernes ug Silme Domingo, Manglapus, Psinakis, Gillego ug uban pa nga naka-exile nga ni- testigo sa korte. 1990 Si Joey Cuisia ang nibanus kang Jobo busa usa ka Gobernador sa CB. Kini tungod sa rekomendasyon ni Jobo (affinity group of Far East Bank, AIG, Philamlifwe, ug uban pa). Niadtong mga confirmation meetings ni balibad siya sa pagtubag kang Sen. Romulo ug Saguisag kabahin sa kung pila ang utang sa nasod sa 30 niing giutangan. Sa mga sunod pang mga pagpangutana, niangkon siya nga bisan ang preidente (Cory), lalo na ang mga gabinete, wala kabalo sa mga detalye sa mga foreign debts. Ang mga nahibal-an sa usa ka government commissioned UN study nga ang CB naputo ug gitago kini sa presidente sa pamaagi sa NEDA ug ang Dept. of Finance. Ang mga nakuratan nga mga empleyado sa NEDA ang nagbulgar o nagpagawas sa maong mga impormasyon sa press. Marso 27, 1990 Usa pa ka gold deal ang nilutaw. Niangkon si Geoffrey Greenless, usa ka British national nga apil siya sa pagariglar sa pagpalit ug bulawan ug nihimo siya ug tulo ka page nga Memorandum nga iyang gitawag nga Preliminary purchase Agreement nga gaapil sa dili lang 2,000 ka tonelada pero "1000 m/t hangtud sa 190,000 m/t (Au)". Kini iyang nahimo kay sa paghadlok sa PCGG sa iya ug pag-isyu niini sa hold order nga mahimong hinungdan sa dili niya pagawas sa nasod. Niingon usab siya nga ang deal nagsugod dinhi sa Manila niadtong usa ka bayi nga si Margaret Tucker, nagpailaila sa iyaha sa usa ka Pilipino nga attorney nga si Victor Santos nga ga representar sa mga nagbaligya sa bulawan. Ang pangalan nga Margaret Tucker nagapukaw sa atensyon sa goberyerno. Kini ang pangalan nga gigamit ni Edna Camcam para sa iyang alyas didto sa Europa, siya pod ang uyab ni Fabian Ver. Disyembre 21, 1990 Ang Swiss Federal Tribunal (Supreme Court) ni-apirma sa hangyo sa PCGG sa pagsekwester sa mga bank accounts nga nakapangalan didto kang Imelda ug ni Marcos nga hangtud karon na- freeze pagihapon. Ang nakita sa Operation Big Bird nga accumulated interest sa mga account nila Marcos mukabat na sa $356,000,000. Mayo 1991 Gisulti ni David Castro, gikan sa PCGG, nga adunay 325 ka tonelada nga bulawan balor $3.5 bilyones nga gi-smuggle pagawas sa Pilipinas ni Marcos, ug kini makit-an karon sa Switzerland. Ang mga gold bars nga gitukoy naa kunoy marka gikan sa Central Bank sa Pilipinas ug gitago sa usa ka vault sa warehouse nga gipadalagan sa Union Bank sa J.M. Kloten Airport duol sa Zurich. Ang gold naa sa sulod sa vault numero 88-RW-RP ug ang numero sa account mao ang G- 72570367-D-UBS. Mudayon si Castro naghimo ug mga dokumento ng gapakita sa mga serial numbers sa mga gold bars nga gipang-pagawas sa Central Bank minting palnt para ipadala niadtong 1983 ug 1984. Kini nga mga bars walay labot sa opisyal nga inventory sa CB. Gipakita usab niya ang opisyal nga resibo sa mga bulawan nga gipirmahan ni Tomas Rodriguez, ang operations manager sa Tamaraw Security Agency. nga gipanag-iya ni Ver. Si Castro nagasulti pod nga iyang napangutana ang mga piloto nga nagpalupad sa mga gold bars didto sa Switzerland mahuman gipatay si Ninoy niadtong 1983. Nobyembre 04, 1991 Karong adlawa ang pirya nagsugod na ug abot dinhi. Ang Swiss Federal Tribunal nagmando sa usa pa ka tuig nga ang gobyerno sa Pilipinas mo sunod sa European Convention on Human Rights labaw na sa mga due process. Gikinahanglan nga naay kaso nga isampa sa sulod sa usa ka tuig mao nang ang opisina sa Solicitor General ga-himo ug gakadaiyang mga kaso laban kang Imelda ug ang gobyerno kinahanglan nga pabalikon siya sa nasod para sa mga pagpangutana kabahin sa mga kaso. Niingon si Imelda nga niuli siya nga wala bisan usa ka dako, nga naa pay dalangn paluha luha niadtong niabot siya. Dayon nipahulay dayon siya sa iyang kwarto didto sa Philippine Plaza Hotel nga naay abang nga $2,000 kada adlaw, ug niabang siya ug 60 ka kwarto para sa iyang mga kuyog - mga Amerikanong lawyers, security guards ug mga PR firms.Mao nay walay kwarta? Disyembre 1991 Ang Central Bank naghakot na sa lugi nga P324 bilyones gikan sa iyang Special Accounts. Hunyo 26, 1992 Si Imelda ug si Bongbong ug si Castro sa PCGG nagsabot sa pagpirma sa usa ka agreement ug duha ka sub-agreements sa kahimanan ni Marcos ug ang pag- prosecute sa gobyerna sa Marcos estate, kini mahuman ang 12-hour marathon session. Pero niadtong nipuli si Gunigundo ni Castro busa usa ka PCGG chairman mahuman ang pipila ka adlaw sa pagpirma sa mga agreements, gibasura ang kining mga pagsabot. Setyembre 1992 Si Marcos nakit-ang naksala sa pagsukwahi sa katungdanang pangtawo sa 10,000 ka tawo. Ang maong pagmando nahimo mahuman lamang mahibal-I nga si Imee Marcos-Manotoc naghimo sa pag-torture ug pagpatay kang Archimedes Trajano, usa ka 21 ka tuig nga engineering student sa Mapua nag pangutana kang Imee kung dapat ba nga Kabataang Barangay panguluhan sa usa ka anak sa presidente. Nobyembre 30, 1992 Ang lugi sa CB miabot na sa P561 bilyones ug mukabat pa. Si Cuisia naghangyo nga usbon ang porma sa CB. Si Sen. Romulo nagpangutana nga pwede ba niyang makita ang 1983 audit sa international reserves pero wala niya ni nakuha kay dili kuno mahimo. Enero 05, 1993 Wala nagpakita si Imelda sa gitakda nga adlaw sa pirmahanay sa pagsabot sa bag-ong PCGG. Sige siya ug reklamo sa mga termino ug mga kondisyo sa maong mga pagsabot- ug naghangyo siya nga makagawas sa nasod sa 30 ka adlaw para makasulti ang mga opisyales didto sa mga bangko sa Switzerland, Austria, Hong Kong ug Morocco para masabot ang pagbalhin sa mga frozen funds. Sa tinu-od lang naghandum siya nga si J.T. Calderon mulampos sa pagbalhin sa mga kwarta niadtong giwala na ang freeze order, bag-o sila maunahan sa gobyerno sa pagbalhin sa maong mga kwarta padulong sa Manila. Hunyo 14, 1993 Ang R.A. 7653 naghimo sa bag-ong Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP). Ang karaang CB nahimong CB- Board of Liquidators para humanon ang ilang mga aktibidades. Ang bag-ong BSP nag-angkon lang sa P280.8 bilyones gikan sa karaang CB total liabilities nga balor P612 bilyones. 1994 Ang human rights jury nagmando sa paghatag ug $1.2 bilyones sa mga biktima para sa mga exemplary damages, dayon uban pang $766.4 milyones para sa compensatory damages mahuman ang usa ka tuig, kini tanan muabot sa $1.964 bilyones. Duha ka adlaw ang mulabay, naa pay laing $7.3 milyones nga gimandong ipahatag sa 21 ka Pilipino sa laing kaso. 1995 Ang US Supreme Court nagsuporta sa paghamtangn sa $1.2 bilyones nga paghukom Hulyo 1996 Tungod sa pagpasakit kang Roger Roxas, gimanduan nga ang iyang Golden Buddha Corporation hatagan ug $22 bilyones. Hulyo 16, 1999 Sulod sa pre-trial brief, ang PCGG nakapangutana na gyud sa Sandiganbayan nga ipakuha ang ill-gotten wealth ni Bobby Ongpin, ang mga estates ni Marcos ug Ver, ug ang mga operator sa Binondo Central Bank nga naghimo sa pagpalit ug pagpagawas sa mga milyones dolyares para I-deposito didto sa mga bangko sa gawas sa nasod. Kini gihimo nila para sa ilang kaugakingon ug kang Marcos nga nagresulta sa pagkadaot sa katawhang Pilipino. Ang PCGG naghangyo sa korte nga pabaryon ug P51 bilyones ang mga BCB operators para sa moral damages nga gihimo nila, sa pagpanguwat sa mga Pilipipno. Ang uban pang mga nagdependa sa ilang kaugalingon mao si Edna Camcam, bayi ni Ver, ug si Vinnie James Yu sa PASAR (Philippine Associated Smelting and Refining Corporation) nga labot sa joint venture nga gihimo kuyog ang HK-based Triad Asia Limited kung diin milyones dolyares ang giremita, usa na pod ka pagkadaot sa Pilipino. Muabot sa $5 hanggtud $8 milyones ang transaksyon kada adlaw sa BCB, ug $5 milyones niini ang gipangawat sakay sa mga private planes o mga regular nga mga komersyal nga pagpalupad kuyog ang mga mitiry escorts, kung diin usab naay kuyog nga mga gold bullion sa uban nga pagkarga. Sa naunang pagangkon, niingon si Bobby Ongpin nga ang wala na baligya nga mga dolyares sa BCB gibalilgya na sa PASAR ug mao na kini ang mubaligya sa CB. Wala niya gi-iksplekar kung ngano ang nahitabo sa dolyares, nga gahatag ug dakong ginasya sa PASAR. O basin kini baylo sa mga nakuha (ni kinsa?) nga bulawan ug silver nga gi side-produce sa PASAR? Sa lain pa, ang mga Intsik nga bangkero gitugutan nga magka 20 sentimo kada dolyar nga ginansya nga nanegosyo. Niingon si Ongpin nga sa pag-undang sa BCB human ang Edsa, ang mga niapil sa maong negosyo nikita ug gatus ka milyones ka pisos. Pero iyang gisulti usab nga wala siyay gihimo nga sukwahi sa balaod ug niingon nga ang iyang gihimo nidugang ug $400 milyones didto sa CB foreign exchange reserves ug kini angay pasalamatan sa katawhang Pilipino. Sa karon wala nagtuo ang PCGG sa iyang gipangsulti. |